Pierre Gilles, P. Gyllii de Constantinopoleos. Topographia lib. IV. Lugduni Batavorum [Leiden], Ex officina Elzeviriana, 1632. 422, [6] s, [1] gravürlü başlık sayfası, 11.5 x 6 cm, vellum deri cildinde. Pierre Gilles’in Boğaz’ın Trakya kısmını tanıtan bu eseri, ilk olarak 1561’de Lyon’da, ikinci kez Leiden’de basılmıştır. Pierre Gillus (1490 – 1555) Doğabilimci ve gezgindir. Yunanca ve Latince öğrenim gören Gilles, Akdeniz ve Adriyatik balıkları konusunda yapmış olduğu araştırmalarını 1533’te Lyon’da yayımlayarak, Kral I. François’e sundu ve ondan antik medeniyete tanık olduktan sonra barbarların elinde düşen ülkelerin keşif ve tasvirini yapabilmek için yardım istedi. Öneriyi kabul eden I. François’in Gilles’i Osmanlı ülkesine göndermiş olduğu söylenir. Söylentiye göre Anadolu’yu gezerken parasız kalan Gilles İran seferine giden Osmanlı ordusuna katılmış. O dönemde Anadolu’yu tek başına gezen, üstelik 60 yaşında bir Avrupalının Osmanlı ordusuna alınması inandırıcı gelmemekle birlikte, İran seferine katılan Fransa Elçisi Gabriel d’Aramon ve maiyetinin 1548-1549 kışını Osmanlı ordusuyla birlikte Halep’te geçirirken Gilles’i orada askerlerin arasında bulup yanlarına aldıkları da bir gerçektir. Buradanheyetle birlikte Ocak 1550’de İstanbul’a gelenGilles, bir yıl sonra yine d’Aramon’labirlikte Fransa’ya dönmüştür. Gilles’in İstanbul’a ilk gelişinin tarihi bilinmiyor. Osmanlı ordusuna katılmasıyla o ana kadar toplamış olduğu bilgi ve malzemelerin kaybolduğunu yazar. Gerçekten de kitaplarında verdiği bilgiler yalnız İstanbul’a ait olduğundan bunların Ocak 1550-Ocak 1551arasında toplanmış olduğunu düşünebiliriz. Ancak verdiği bilgilerden 1547’den beri İstanbul’da bulunmuş olması gerektiği anlaşılıyor. Gilles’in projesi antik dönem ve Bizans dönemi hakkında bilgi vermektir ve projeyi ancak İstanbul için gerçekleştirir. Fakat bu konuda verilen ayrıntılı bilgiler, eski bina ve anıtları tespit ve yerleştirme çabaları onu gününün İstanbul topoğrafyası ve binaları için bilgiler vermeye zorlar. Böylece yazıları, 16. yy ortaları İstanbul’u için çok önemlidir. Yazar, İstanbul’un topoğrafyasından yola çıkarak ve kenti tepelere ve vadilere ayırarak sistemli olarak gözden geçirir, her bölgeyi tasvir eder. Gilles, zamanında hala görülen Bizans kalıntıları konusunda da ilginç bilgiler verir. Bundan başka Gilles Küçük Ayasofya’dan, Balık Pazarı’ndan, Çemberlitaş’tan, Tavuk Pazarı’ndan, Langa’dan ve Saraçhane çarşısı’ndan söz eder ve Fatih Camii’ni ayrıntılı biçimde anlatır. Dönüşünden sonra Roma’ya yerleşen Gilles orada öldü. Kitapları ise 1561’de latince olarak Topographie Constantinopoleos et de Illius antiquitatibus libri quatuorve de Bosphoro Thracio libri tres adlarıyla Lyon’da yayımlandı. Blackmer 687.