Bir turistin Galata'ya ayak basmasından ülkesine döneceği güne kadar karşılaştığı her şey...

Le Mal d’Orient (Mœurs Turques), Kesnin-Bey [Eugene-Jacques Chesnel], C. Marpon, & E. Flammarion, Paris, tarihsiz [c 1888]. vii, 373, [2] s, 18 x 12 cm, sırtı bez kapakları karton cildinde. Sırtı deri cildinde. Eugène Chesnel veya Türkiye'de tanındığı ismi ile Kesnin Bey bu ilginç eserinde İstanbul ve Türkiye’nin her açıdan cesur bir eleştirisini yapmaktadır. Kitabın bir arşiv belgesindeki kayda göre bastırılmaması için alınabilecek önlemlerin sefaretçe araştırılması istendiği biliniyor. Eleştiriler bir turistin Galata'ya ayak basmasından ülkesine döneceği güne kadar karşılaştığı terslikler, çok evlilik, boşanma, içki, Türk köylüsü ve memuru, geçim sıkıntısı, atamalarda düzensizlikler, İstanbul'daki etnik yapı, ordu hizmetindeki Alman paşalar, Alman etkinlikleri, Beyoğlu hayatı, buradaki tiyatrolar, basın ve kitaplar üzerine uygulanan sansüre varıncaya kadar uzanıyor. Gayet sivri ve alaycı bir dilin hüküm sürdüğü metinde, çöküş dönemindeki İmparatorluğun tüm olumsuzlukları mübalağalı ve eleştirel bir üslupla ancak gerçeklerden uzaklaşmadan ortaya koyuluyor. Hasta Adam’ın her yerde dile getirildiğini ancak hastalığın gerçek nedenlerini kimsenin ortaya koyamadığını söyleyen Chesnel, kitabını hastalığın nedenlerini belirleme gayesiyle yazdığını belirtiyor. Ülkenin kurumları ve sistemlerinde çürüme ve kargaşanın, insanlarında da sosyal ve ahlaki çöküntünün hüküm sürdüğünü gayet iç karartıcı bir üslupla vurgularken adeta otuz yıl sonra dağılacak koca bir imparatorluğun öngörüsünü yapıyor. Chesnel’e göre Péra öncelikle marjinalliğin mekânıydı. Péra’nın sakinleri arasında gözden düşmüş ailelerin çocukları, siyasi mülteciler, papazlıktan çıkartılan din görevlileri, asker kaçakları, iflas etmiş tüccarlar, maceracılar bulunuyordu. Péra neredeyse bir “ıslahevi kolonisi” işlevini görmekteydi. Blackmer 910